Watertransitie: van lineair naar circulair

We kennen al de grondstoffentransitie, energietransitie en voedseltransitie. Nieuw is de watertransitie, we staan aan de vooravond daarvan.

Water betekent leven, het is onze eerste levensbehoefte. We doen alsof we er meer dan genoeg van hebben, maar de waarheid is anders. We verbruiken teveel, we vervuilen teveel en we veroorzaken klimaatverandering. De gevolgen zijn niet misselijk:

1. Grote delen van de wereldbevolking hebben een structureel tekort aan drinkwater en dat neemt schrikbarend snel toe

2. Extreem weer zorgt voor enorme schades, mislukte oogsten, droogtes, overstromingen, ziektes en kost mensenlevens

3. Drinkwaterbronnen raken vervuild en/of uitgeput

4. De zeespiegel stijgt mede als gevolg van het massaal oppompen van grondwater

Wereldwijd worden twee miljard mensen bedreigd door te veel water en twee miljard mensen door te weinig water.

Nederland wordt van twee kanten bedreigd

In Nederland hebben we van beiden wat. De focus ligt op overlast van water door extreme buien en op mogelijke overstromingen, maar tegelijkertijd zien drinkwaterbedrijven dat al 50% van hun bronnen onder druk staan door vervuiling en tekorten. Niet voor niets hebben zij recent politieke aandacht hiervoor gevraagd.

Wij worden dus van beide kanten bedreigd en dat zorgt voor een enorme uitdaging.

Ons lineaire watersysteem is achterhaald

We hebben in Nederland een geweldig watersysteem met een topkwaliteit aan drinkwater en een uitstekend rioolstelsel. Het probleem is echter dat dit systeem onnatuurlijk en onhoudbaar is. En daarvan raken we ons steeds meer bewust door het groeiend aantal problemen dat zich voordoet. Ons watersysteem is lineair ingericht:

1. We verbruiken in Nederland ca. 1,1 biljoen liter drinkwater per jaar. Dat wordt voor 70% opgepompt uit de grond en voor 30% gewonnen uit oppervlaktewater.

2. Na verbruik binnen onze huishoudens en bedrijven wordt het vervuilde drinkwater (afvalwater) door 352 rioolwaterzuiveringsinstallaties gezuiverd en afgevoerd naar oppervlaktewater.

3. Per saldo wordt er jaarlijks dus ongeveer een biljoen liter water onttrokken aan natuurlijke hulpbronnen en (na gebruik) afgevoerd naar zee.

4. Deze bronnen worden niet in hetzelfde tempo aangevuld. Bovendien raakt zowel grondwater als oppervlaktewater vervuild door pesticiden, bemesting, hormonen, medicijnen, microplastics, industriële vervuiling en verzilting.

Regenwater als in de natuur

Daar komt nog eens bij dat we heel onnatuurlijk omgaan met ons regenwater. We beschouwen regenwater als lastig, voeren het via de riolering zo snel mogelijk af en juist daardoor krijgen we er steeds meer overlast van. We hebben onze steden eigenlijk heel onnatuurlijk ingericht.

De natuur weet wel raad met regenwater, de natuur beschouwt regenwater als een bron van leven. We hoeven alleen maar de kunst daarvan af te kijken en onze steden als natuurlijke ecosystemen te gaan inrichten.

Naar een circulair watersysteem

De enige manier om onze uitdagingen het hoofd te bieden is om zowel regenwater als afvalwater te gaan zien als grondstof in plaats van als afval. We zullen ons watersysteem circulair moeten gaan inrichten waarbij:

1. Er ten eerste fors bespaard wordt op drinkwater: vooral bij het douchen en bij de toiletspoeling valt er een enorme winst te behalen.

2. Regenwater altijd opgevangen en gebruikt wordt. Alleen overtollig regenwater mag worden afgevoerd.

3. Afvalwater volledig wordt hergebruikt. Daarbij moet uiteraard niet alleen water worden teruggewonnen, maar ook alle waarde die nog in het afvalwater zit: energie en grondstoffen.

Water gaat een fundament vormen onder de ontwikkeling van een circulaire economie. We hebben wel genoeg water, we moeten er alleen anders mee omgaan.